Een maand na Amanda Gormans voordracht van haar gedicht The Hill We Climb tijdens de inauguratie van Joe Biden ontstaat in Nederland een verhit debat over wie het gedicht kan, moet of mag vertalen. Hoogleraar Haidee Kotze , gespecialiseerd in Vertaalwetenschap, vertelt in de documentaire Lost in Translation van Argos Medialogica dat de ophef mede veroorzaakt werd door de presentatie van een opiniestuk van journalist en activist Janice Deul.

Verdraaide ideeën

Toen Meulenhoff bekendmaakte dat Marieke Lucas Rijneveld, winnaar van de Booker Prize 2020, het gedicht van Gorman zou vertalen, werd deze keuze vanuit verschillende hoeken bekritiseerd. Eén van deze kritieken kwam van journalist en activist Janice Deul. Deul schreef voor de Volkskrant een opiniestuk waarin ze zich afvraagt of het niet voor de hand zou liggen om naar een zwarte spoken word-artiest te kijken om Gorman te vertalen. Volgens Kotze worden de ideeën in het stuk van Deul in de loop van het debat verdraaid. Ze wijst erop hoe veranderingen in de oorspronkelijke kop van het stuk de interpretatie van de lezers hebben gevormd en het debat in een bepaalde richting hebben geleid: “Ze hadden het bijna niet meer over hetzelfde stuk.” De presentatie van het artikel duwde de kwestie van huidskleur zo naar de voorgrond, dat de belangrijkste punten van het artikel (een oproep voor meer inclusiviteit in de Nederlandse boekenindustrie) werden vergeten. “Deuls stuk gaat niet over wie mag vertalen, maar over wie de kans krijgt om te vertalen.”

Belangstelling

Kotze volgde de discussie over de vertaalkwestie op de voet: “Vertalen staat niet vaak zo in de belangstelling.” Ze schreef een Engelse vertaling  van het stuk van Deul om het artikel beschikbaar te maken voor een breder publiek, en schreef een eigen opiniestuk  over het debat rondom de vertaalkwestie (ook vertaald in het Nederlands door Jenny Mijnhijmer, en gepubliceerd in het tijdschrift Filter en in de Kennisbank van het Expertisecentrum Literair Vertalen). “Vertalen is meer dan een vaardigheid, of een kunst,” stelt Kotze. “Vertalen maakt deel uit van de culturele, ideologische en economische krachten in de samenleving.”

 

Bron: Dit artikel werd eerder hier gepubliceerd.